Viktor Clariss Czajanek, "Dwa utwory religijne na chór i orkiestrę"

PARTYTURA Działający przez ponad czterdzieści lat w Bielsku (obecnie Bielsko-Biała) pochodzący z kraju śląsko-morawskiego Viktor Clariss Czajanek (1876-1952) należy do kompozytorów dziś niemal zupełnie zapomnianych. Jego dzieła, zwłaszcza te, które reprezentują muzykę religijną, cieszyły się w popularnością i przychylnością krytyki muzycznej. Gdy i dziś spoglądamy na nie przez pryzmat warsztatu kompozytorskiego i wymiaru estetycznego, dostrzegamy wyraźnie, że jest to muzyka godna przypomnienia. Spośród około 150 znanych utworów Czajanka wiele było opublikowanych za jego życia, ale równocześnie liczne jego dzieła zachowały się jedynie w przekazach rękopiśmiennych i nigdy, ani przed wojną, ani też później, nie doczekały się druku. Należą do nich dwa wokalno-instrumentalne utwory reprezentujące muzykę religijną : „Os justi” i „Ach, die Stunde”, które w niniejszym wydawnictwie znajdują swoją pierwszą edycję. Os justi – tekst kompozycji stanowią słowa liturgicznego graduału „Os justi” z drugiej mszy, wzbogacone wewnątrz o fragment „Justus germinabit sicut lilium, et florebit ine aeternum ante Dominum. Alleluja” zaczerpnięty z wersetu allelujatycznego Alleluja. „Beatus Vir, qui timet” tejże liturgii. Jest to krótki motet o trzyczęściowej strukturze ABA`. Obsada: chór, skład orkiestry: dwoje skrzypiec, wiolonczela i kontrabas, dwa oboje lub dwa klarnety, dwa fagoty, dwie waltornie in F, dwie trąbki in F, dwa puzony, kotły A-D, organy. Zarówno zwięzłość kompozycji, jak i typ wzajemnych relacji między partiami wokalnymi a instrumentalnymi pozwalają dojść do wniosku, że dla celów praktyki wykonawczej mogłyby funkcjonować w tym wypadku różne warianty aranżacyjne, aż po zredukowanie całości do najskromniejszej obsady, czyli z powierzeniem akompaniamentu jedynie organom. Ach, die Stunde – kompozycja napisana do niemieckiego tekstu poetyckiego przeznaczona jest na ceremonie funeralne. Obsada wykonawcza: chór, dwoje skrzypiec, altówka, wiolonczela, kontrabas, kotły B-F i organy. Formą utwór nawiązuje do dawnych chorałowych opracowań niemieckich twórców protestanckich. Wyciągi głosowe publikowanej kompozycji są do nabycia w Wydawnictwie Muzycznym POLIHYMNIA.